Witraże po pracach renowacyjno- konserwatorskich powróciły do fary

01.06.2025r.

„Czcigodne to mieszkanie
I brama niebios, Panie.
Dom to Boży zaiste,
Twój przybytek, o, Chryste” (z pieśni)

     Od kilku lat trwają prace renowacyjno- konserwatorskie w naszej świątyni. Każdy kolejny, zakończony etap przeprowadzonych prac wydobywa i podkreśla piękno naszej świątyni. Po pracach renowacyjno – konserwatorskich w prezbiterium, przy ołtarzach bocznych, w nawie południowej i północnej nadszedł czas na prace przy witrażach. Tych w naszym kościele jest wiele. Do czasów współczesnych zachowało się większość witraży oryginalnych z 1914 roku, które pełnią funkcję dekoracyjna oraz użytkową polegająca na doświetleniu wnętrza kościoła.
     Jak wyglądają okna w naszym kościele? Kiedy przyjrzymy się oknom znajdującym się w naszej świątyni dostrzeżemy, że składają się one z dwóch kondygnacji, dolnej o łagodnych łukach wklęsło – wypukłych, oraz znajdujących się nad nimi oknami owalnymi. Są one podzielone na kwatery za pomocą szerokich kątowników – szprosów. Kwatery wypełnione są delikatnie zabarwionym, przezroczystym szkłem tzw. szkłem antycznym. Gładkie szkło stanowi tło dla motywu girlandy malowanej za pomocą konturu oraz złotych i barwnych emalii witrażowych. Owalne okno zdobią motywy wici roślinnych, nad którymi umieszczona jest uskrzydlona głowa anioła wsparta na obłoku.
     Witraże zostały wykonane tradycyjną metodą witrażowniczą, polegającą na tym, że fragmenty odpowiednio dociętych szkieł łączono za pomocą ołowiany szprosów w formie dwuteownika.
     Jak wspomniano witraże znajdujące się w oknach naszego kościoła pochodzą z 1914 roku i wymagały podjęcie profesjonalnych prac konserwatorsko- restauratorskich. Większość zniszczeń uszkodzeń spowodowana była bezpośrednim oddziaływaniem niekorzystnych warunków atmosferycznych co spowodowane było brakiem przeszkleń zabezpieczających witraże. Poszczególne pola witrażowe były mocno zabrudzone m. in. na skutek licznych przemalowań. Dostrzegalne była także zniekształcenia siatki ołowianej, które mogło przyszłości doprowadzić do uszkodzenia struktury szkieł. W toku opracowywania dokumentacji witraży zwrócono uwagę na liczne spękania szkła, wyszczerbienia i ubytki. Części pokryte emalią uległy odbarwieniu na skutek działania promieni słonecznych oraz różnicy temperatur. Na konieczność podjęcia działań konserwatorsko – restauracyjnych wskazywał także stan ram, na których w wielu miejscach widoczna była korozja.
     Podjęte prace miały na celu zabezpieczenia zabytkowych witraży przed dalszymi zniszczeniami i korozją oraz przywrócenie im waloru estetycznego.
     W celu podjęcia prac konserwatorsko-renowacyjnych konieczny był demontaż kwater witrażowych z okien kościoła, który został poprzedzony zabezpieczeniem powierzchni szkieł.
     Otwory okienne zostały zabezpieczone na czas trwania prac przy witrażach w pracowni płytami OSB. Wielu z nas zwróciło wtedy uwagę, ile uroku dodawały one naszemu kościołowi.
     W pracowni dokonana została inwentaryzacja witraży z podziałem na poszczególne okna. Ze względu na konieczność oczyszczenia ram z resztek kitu i wzmocnienie ram oryginalnych oraz zmodyfikowanie sposobu ich montażu dokonano demontażu kwater witrażowych ze wszystkich ram prostokątnych i owalnych. Po oczyszczeniu ram zostały wzmocnione oraz zabezpieczone przed korozją. Następnie na powierzchnie ram została położona warstwa specjalistycznych farb.
     Ocena stanu poszczególnych witraży sprawiła, że została podjęta decyzja o częściowej wymianie oryginalnego ołowiu. Następnie podjęte zostały prace konserwatorskie i restauratorskie polegające na rekonstrukcji i uzupełnieniu brakujących bądź uszkodzonych elementów szkieł i warstw malarskich. Duże ubytki zostały zrekonstruowane, zarówno w partiach gładkich jak i elementów malowanych, Oczyszczone zostały poszczególne kwaterki z powłok malarskich, zaprawy, resztek kitu szklarskiego oraz produktów powstałych w wyniku korozji ram. Wykonane zostały także prace mające na celu stabilizację poszczególnych kwater witraży.
     Ważnym etapem prac było zamontowanie nowych ram zewnętrznych, w miejsce oryginałów i wypełnienie ich kwaterami witrażowymi szkła konserwatorskiego. Następnie w gifach nowych ram z przeszkleniem zabezpieczającym zostały osadzone w ramach po przeprowadzonych pracach konserwatorskich i renowacyjnych zabytkowe witraże. Ramy z przeszkleniami zabezpieczającymi i zabytkowymi witrażami zostały zamontowane w sposób umożliwiający swobodną cyrkulację powietrza, zgodnie z obowiązującymi standardami konserwacji witraży. Podjęte prace renowacyjne i konserwatorskie były niezwykle praco i czasochłonne. Wymagały wielkiej precyzji. Warto dodać, że dzięki zamontowanie przeszkleń zabezpieczających okna witrażowe przestały pełnić funkcję zabezpieczającą, a pełnią funkcję estetyczną.
     Czekaliśmy z niecierpliwością na ich zakończenie, bo w czasie gdy otwory okienne były zabezpieczone płytami doświadczyliśmy jak ważną rolę pełnią witraże w naszej pięknej świątyni. Doświetlona przez promienie wpadającego słońca świątynia zachwyca. Oczyszczone, pozbawione ubytków kwatery witrażowe nabrały nowego blasku, kolorytu. Wyrazistsze i łatwiejsze do dostrzeżenie stały się znajdujący w drugiej kondygnacji uskrzydlone, oparty na chmurze aniołek spoglądający na nawiedzających naszą świątynię. Przyjrzyjmy się im dokładnie, bo może przyzwyczailiśmy się do wyglądu naszego kościoła. Odkryjmy i dostrzeżmy na nowo jego piękno i bogactwo pozostawione nam przez przodków. Doceńmy umiejętności tych, którzy przywracają mu świetność i przyczyniają się do tego, że będzie on służył i cieszył oczy kolejnych pokoleń mikstackich parafian. Pozostawiona nam przez przodków świątynia jest powodem do dumy, ale także wielkim wyzwaniem.
     12 maja, przy udziale konserwatora delegatury kaliskiej, wykonawcy, p. Burmistrza oraz przedstawiciela rady ekonomicznej odbył się odbiór prac: konserwatorskich i restauratorskich przy zespole witraży z wystroju kościoła parafialnego pw. Świętej Trójcy w Mikstacie – prace były wykonywane w ramach dofinansowania „Rządowego Programu Odbudowy zabytków” Polski ład dla kultury” pozyskanych przez Urząd Miasta I Gminy w Mikstacie. Stwierdzono ich wykonanie w pełnym zakresie oraz w sposób nie budzący żadnych zastrzeżeń ze stanowiska konserwatorskiego. Prace przeprowadzono zgodnie ze sztuką konserwatorską, według standardów określonych w programie prac konserwatorskich zaakceptowanych przez Wojewódzki Urząd Ochrony zabytków w Poznaniu Delegatura w Kaliszu.

Ks. Krzysztof Ordziniak - proboszcz



W galerii 1. zdjęcia udostępnione przez p. dra hab. Marcina Czeskiego dokumentujące stan witraży przed przystąpieniem do prac konserwatorskich i restauratorskich . Dziękujemy!

Galeria nr 2. Witraże po renowacji